“เพื่อสุขภาพ” ชุมชนสุขภาพ เรื่องราวตรงใจ ตอบโจทย์ทุกช่วงวัย รุ่นไหนก็รัก ♡

มะแขว่น สรรพคุณ คืออะไร ? นำไปใช้ยังไงให้เป็นประโยชน์กับสุขภาพได้บ้าง ?!

มีใครรู้จักเครื่องเทศที่ชื่อ “มะแขว่น” กันบ้างคะ ? ถ้าพูดถึงมะแขว่นแล้วคนภาคกลางหรือภูมิภาคอื่น ๆ อาจจะไม่ค่อยคุ้นหูกันเท่าไหร่ แต่มะแขว่นเป็นเครื่องเทศที่นิยมใช้กันอย่างมากในภาคเหนือ ให้รสชาติเผ็ดร้อนที่คล้ายกับหม่าล่าเลยค่ะ ยิ่งใส่ในอาหารยิ่งเพิ่มความอร่อยเผ็ดจนลิ้นชาเลยทีเดียว ถ้าใครยังไม่รู้ว่ามะแขว่นคืออะไรก็มาทำความรู้จักไปพร้อมกันได้เลยค่ะว่า มะแขว่น สรรพคุณ มีอะไรบ้างและมีวิธีใช้อย่างไร ?

มะแขว่น สรรพคุณ คืออะไร ? มีประโยชน์ต่อสุขภาพยังไงบ้าง ?!

มะแขว่น เป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Zanthoxylum myriacanthum Wall. ex Hook. F. อยู่ในวงศ์เดียวกับพืชตระกูลมะนาวและมะกรูด คือวงศ์ Rutaceae ในภาคกลางเรียกว่า พริกหอม ผลของมะแขว่นสดจะค่อนข้างกลม มีสีเขียว ผลเล็กคล้ายกับพริกไทย ผิวมีลักษณะขรุขระ มีกลิ่นฉุนคล้ายเมล็ดผักชีหรือยี่หร่า เมื่อผลแก่จะเปลือกหุ้มเมล็ดจะเปลี่ยนเป็นสีแดง เมื่อแก่จัดจะเป็นสีดำ รสชาติเด่นคือความเผ็ดร้อนที่เผ็ดจนลิ้นชา มีกลิ่นหอมฉุนและหอมนาน ให้ความรู้สึกเดียวกับการกินหม่าล่าจนหลายคนสับสนเลยทีเดียวเพราะเป็นพืชจำพวกเดียวกัน ทั้งนี้มะแขว่นเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของภาคเหนือ โดยเฉพาะที่อำเภอนาหมื่น จังหวัดน่าน และได้รับความนิยมมากจนถึงขั้นมีการจัดงานมะแขว่นขึ้นทุกปีเลยค่ะ

มะแขว่นมีประโยชน์อะไรกับสุขภาพบ้าง ?

1. ช่วยขับลมในลำไส้

มะแขว่นสดผลอ่อนสามารถนำไปดองน้ำปลาเพื่อกินเป็นเครื่องเคียงกับลาบหรือแกงได้ และยังสามารถใส่ในอาหารเพื่อเพิ่มความเผ็ดร้อนได้ด้วย ซึ่งมะแขว่น สรรพคุณเมื่ออยู่ในอาหารจะช่วยขับลมในลำไส้ทำให้ไม่มีอาการท้องอืดท้องเฟ้อ นอกจากนี้ยังทำให้ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานได้ดีมากขึ้น และส่งผลทำให้หัวใจแข็งแรงขึ้นด้วย

2. แก้ปวดฟัน

มะแขว่น สรรพคุณสามารถใช้เป็นสมุนไพรแก้ปวดฟันได้ดีเช่นเดียวกับกานพลูเพราะมีการออกฤทธิ์คล้ายกัน (สามารถอ่าน สมุนไพรแก้ปวดฟัน-ข่อย เป็นข้อมูลเพิ่มเติมได้นะคะ) ซึ่งในแพทย์แผนโบราณจะใช้ใบมะแขว่นสดนำมาเคี้ยวไว้สักครู่ จากนั้นอมน้ำตามแล้วบ้วนทิ้ง ก็จะช่วยทำให้อาการปวดฟันทุเลาลง ส่วนในแพทย์แผนจีนจะใช้ผลมะแขว่นมาบดแล้วอุดในบริเวณที่ฟันผุเพื่อทำให้รู้สึกชาและระงับความปวดชั่วคราว

3. แก้อาการวิงเวียนศีรษะ

เนื่องจากผลมะแขว่น สรรพคุณมีรสชาติที่เผ็ดร้อนจึงช่วยทำให้เลือดลมภายในร่างกายไหลเวียนได้ดีขึ้น และส่งผลทำให้สามารถแก้อาการวิงเวียนศีรษะได้ และเนื่องจากเลือดลมไหลเวียนได้ดี ก็จะส่งผลดีต่อระบบไหลเวียนโลหิตให้ทำงานได้ดีขึ้นด้วยเช่นกัน ทำให้ระบบการทำงานภายในร่างกายให้ทำงานได้อย่างเป็นปกติมากขึ้น

4. ถอนพิษสัตว์

ในตำรายาพื้นบ้านใช้รากมะแขว่นเป็นสมุนไพรรักษาแมลงกัดต่อย แก้พิษสัตว์ และถอนพิษงูได้ โดยหากโดนพิษจากสัตว์ให้รีบปฐมพยาบาลด้วยการนำผลมะแขว่นมาบดให้ละเอียดแล้วพอกตรงที่โดนพิษ ก็จะทุเลาความเจ็บปวดลงและป้องกันอันตรายจากพิษสัตว์ได้

5. ป้องกันอาการอักเสบ

น้ำมันหอมระเหยของมะแขว่น สรรพคุณ สามารถใช้เพื่อลดอาการอักเสบ และต้านอนุมูลอิสระได้ เนื่องจากประกอบไปด้วยองค์ประกอบอนุพันธ์ฟีนอลเป็นจำนวนมาก ซึ่งสารกลุ่มโพลีฟีนอลนี้มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง จึงมีส่วนสำคัญอย่างมากในการช่วยปกป้องเซลล์ภายในร่างกายไม่ให้ถูกทำลาย รวมทั้งช่วยแก้อาการปวดจากการอักเสบได้เป็นอย่างดี

เกร็ดสุขภาพ : น้ำมันหอมระเหยจากผลมะแขว่นถูกนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพมากมายในท้องตลาด เพราะมีสารประกอบกลุ่มโมโนเทอปีนส์อยู่หลายชนิด โดยเฉพาะสารลิโมนีน ซึ่งมีคุณสมบัติสำคัญในการระงับอาการปวดและป้องกันการอักเสบได้ดีเทียบเท่ากับการใช้ยาปฏิชีวนะเลยทีเดียว จึงทำให้น้ำมันหอมระเหยจากมะแขว่นนิยมนำไปทำเป็นน้ำมันนวด น้ำมันอโรม่า น้ำมันสำหรับทาแก้วิงเวียนศีรษะ และยังใช้เพื่อไล่แมลงได้ด้วย

แชร์ไอเดียเมนูจากมะแขว่น

มะแขว่นสามารถนำไปใช้ประกอบอาหารได้ทั้งใบอ่อนและผล โดยใบและยอดอ่อนมะแขว่นนิยมกินเป็นผักสดจิ้มกับน้ำพริกหรือกินแกล้มกับลาบ ส่วนผลจะนิยมนำมาทำเป็นเครื่องเทศสำหรับปรุงในลาบหรือหลู้ของภาคเหนือ นำมาดองน้ำปลา หรือใส่ในแกงต่าง ๆ เพื่อเพิ่มความเผ็ดร้อน ในบทความนี้เราก็มีไอเดียเมนูจากมะแขว่นมาแนะนำกันด้วยค่ะ

1. ไก่ทอดมะแขว่น

ไก่ทอดมะแขว่นเป็นอาหารท้องถิ่นของจังหวัดน่าน ซึ่งเป็นไก่ที่ผ่านกระบวนการหมักด้วยเกลือและมะแขว่นทำให้มีรสชาติที่เผ็ดร้อนคล้ายกับไก่ทอดหม่าล่า กินคู่กับข้าวเหนียวยิ่งเข้ากันได้ดีเลยค่ะ

วัตถุดิบ :

1. น่องไก่ 200 กรัม
2. น้ำตาลโตนด 3 กรัม
3. มะแขว่น 2 กรัม
4. รากผักชี 1 กรัม
5. กระเทียม 5 กรัม
6. พริกไทย 1 กรัม
7. น้ำปลา 20 กรัม

วิธีทำ :

1. โขลกมะแขว่นให้พอแหลกแล้วแยกใส่ถ้วยไว้ จากนั้นนำกระเทียม รากผักชี และพริกไทยโขลกรวมกันเพื่อเตรียมเป็นส่วนผสมสำหรับหมักเนื้อไก่
2. นำสะโพกไก่มาคลุกเคล้าให้เข้ากับมะแขว่นแล้วผสมส่วนผสมที่โขลกเตรียมไว้ ปรุงรสด้วยน้ำปลาแล้วหมักทิ้งไว้ให้รสชาติเครื่องปรุงซึมเข้าเนื้อไก่
3. นำไปทอดในเตาขณะน้ำมันเดือด เมื่อสุกได้ที่แล้วก็สามารถยกเสิร์ฟได้เลยค่ะ

2. ลาบหมูคั่วมะแขว่น

อาหารประจำภาคเหนือที่ขาดมะแขว่นไม่ได้ก็คือลาบนั่นเองค่ะ ซึ่งมะแขว่นมีความเผ็ดที่ต่างจากพริกและยังมีกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ด้วย จึงทำให้ลาบเหนือแตกต่างจากลาบในภาคอีสาน

วัตถุดิบ :

1. เนื้อหมูสับ150 กรัม
2. เครื่องในหมู (ตับหมู, หนังหมู, ไส้หมู) 100 กรัม
3. มะแขว่น 1 ช้อนโต๊ะ
4. น้ำปลา 1 ช้อนโต๊ะ
5. มะนาว 1 ช้อนโต๊ะ
6. หอมแดงซอย 2 หัว
7. สาระแหน่ 1 ช้อนโต๊ะ
8. ผักชีฝรั่งซอย 1 ช้อนโต๊ะ
9. ใบมะกรูดซอย ½ ช้อนโต๊ะ
10. พริกแห้ง1 ช้อนโต๊ะ
11. พริกป่น 1 ช้อนโต๊ะ

วิธีทำ :

1. ลวกหมูสับและเครื่องในหมูให้สุกแล้วเตรียมพักไว้
2. คั่วพริกแห้งและมะแขว่นในกระทะจนมีกลิ่นหอม จากนั้นให้นำไปตำรวมกันจนละเอียด
3. นำพริกแห้งและมะแขว่นที่ตำละเอียดแล้วมาคลุกเคล้ากับเนื้อหมูและเครื่องในหมู ปรุงด้วยน้ำปลาและมะนาวจนได้รสชาติที่ชอบ ตามด้วยมะแขว่นและพริกป่น
4. คั่วลาบในกระทะโดยใส่น้ำมันเล็กน้อยแล้วเสิร์ฟพร้อมกับผักสดและข้าวเหนียว

3. น้ำพริกมะแขว่น

น้ำพริกมะแขว่นก็เป็นอาหารขึ้นชื่อทางภาคเหนือเช่นกัน มีรสชาติเผ็ดอร่อย นิยมกินจิ้มด้วยข้าวเหนียวหรือกินคู่ผักสด หรือจะใส่ในแกงก็ได้

วัตถุดิบ :

1. เปลือกเม็ดมะแขว่น 1 ช้อนโต๊ะ
2. ปลาดุกฟู 1 ถ้วยตวง
3. พริกแห้งคั่ว 10 เม็ด
4. หัวหอมไทยคั่ว 6 ลูก
5. กระเทียมไทยคั่ว 2 ช้อนโต๊ะ
6. น้ำปลา 3 ช้อนโต๊ะ
7. น้ำตาลปี๊บ 3 ช้อนโต๊ะ
8. น้ำมะขามเปียก 3 ช้อนโต๊ะ

วิธีทำ :

1. เริ่มจากเตรียมเครื่องน้ำพริกก่อนโดยใช้เฉพาะเปลือกมะแขว่นแล้วคั่วด้วยไฟอ่อน ๆ จากนั้นนำมาตำให้พอแหลกใส่ถ้วยไว้ และตำพริก หอม และกระเทียมแบบไม่ละเอียดมากแยกไว้อีกถ้วย
2. นำส่วนผสมทั้งหมดที่ตำไว้มาตำรวมกันแล้วเคี่ยวน้ำตาล น้ำปลา และมะขามเปียกให้เข้ากันจนเหนียวข้นแล้วใส่เครื่องน้ำพริกลงไปผัดให้มีกลิ่นหอม
3. โรยปลาดุกฟูลงไปผัดในน้ำพริกแล้วปรุงรสตามชอบ แค่นี้ก็ได้น้ำพริกมะแขว่นไว้กินกับผักสดแล้วค่ะ

เกร็ดสุขภาพ : สำหรับการใช้มะแขว่นสำหรับทำอาหารค่อนข้างมีความปลอดภัยเพราะไม่ได้ใช้ในปริมาณมาก แต่ถ้าใช้เป็นยาสมุนไพรควรระมัดระวังไม่ใช้ปริมาณมากจนเกินไป เพราะอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพได้เช่นกัน และมะแขว่นจัดว่าเป็นสมุนไพรคนท้องห้ามกินชนิดหนึ่งเพราะมีฤทธิ์ในการขับระดูที่อาจทำให้แท้งได้

มะแขว่น สรรพคุณนั้นมีประโยชน์ทั้งเป็นยาสมุนไพร และยังเป็นอาหารที่ดีต่อสุขภาพอีกด้วย นอกจากนี้ยังมีการนำน้ำมันหอมระเหยมะแขว่นไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์มากมายทั้งน้ำมันสำหรับนวด แชมพู ครีมบำรุงผิวหรือผลิตภัณฑ์ไล่แมลง และถึงแม้รสชาติของมะแขว่นจะมีความคล้ายคลึงกับหม่าล่ามาก แต่ก็เป็นพืชคนละชนิดกัน โดยมะแขว่นจะมีความหอมที่เป็นเอกลักษณ์มากกว่าดังนั้นจึงไม่สามารถใช้ทดแทนกันได้

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : thaitastetherapy.com, chiangmainews.co.th, technologychaoban.com, matichonweekly.com, cookpad.com, disthai.com

Featured Image Credit : vecteezy.com/sommai

ติดตามเราได้ที่ … เฟสบุ๊ค : เกร็ดสุขภาพ

pueasukkapab มะแขว่น สรรพคุณ มะแขว่นสด เพื่อสุขภาพ