“เพื่อสุขภาพ” ชุมชนสุขภาพ เรื่องราวตรงใจ ตอบโจทย์ทุกช่วงวัย รุ่นไหนก็รัก ♡
โพรงจมูกแห้ง คือสัญญาณของโรคอะไรหรือเปล่า ? ชวนรู้จักและดูแลตัวเอง !
โพรงจมูกแห้ง มักก่อให้เกิดอาการแสบจมูก โดยเกิดได้จากหลายสาเหตุ ถึงแม้ว่าอาการที่เกิดขึ้นนี้ส่วนใหญ่ไม่ได้เป็นสัญญาณของโรคร้ายแรง แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าอาการโพรงจมูกแห้ง แสบนั้นสร้างความรำคาญใจและหงุดหงิด จนบางครั้งถึงขั้นรบกวนชีวิตประจำวันได้เช่นกัน อาการแสบจมูกหรือระคายเคืองภายในโพรงจมูกจะเกิดขึ้นมาจากหลายสาเหตุ แต่ก็บรรเทาและป้องกันได้ด้วยวิธีต่างๆ ตามที่จะมาเล่าในบทความนี้ค่ะ
รำคาญใจกับ โพรงจมูกแห้ง หรือ ? มารู้จักสาเหตุและวิธีแก้ไขกัน !
อาการโพรงจมูกแห้ง คัดจมูก แสบจมูกเกิดจากการผลิตน้ำมูกไม่เพียงพอ ส่งผลให้รู้สึกไม่สบายในรูจมูกและโพรงไซนัส เมื่อความชื้นในอากาศลดต่ำลงมากก็อาจทำให้อาการแย่ลงและทำให้เมือกในโพรงจมูกกลายเป็นก้อนแข็งๆ ขวางทางอากาศที่สูดหายใจในจมูก โดยอาการโพรงจมูกแห้งนั้นมีสาเหตุจากหวัดและภูมิแพ้ ความชื้นในสิ่งแวดล้อมลดลง ภูมิอากาศแบบทะเลทราย การใช้เครื่องปรับอากาศหรือเครื่องทำความร้อนในร่มมากเกินไป อยู่ซาวน่าโดยไม่อบไอน้ำ การกินยาบางชนิด เช่น แอนติฮีสตามีน ใช้สเปรย์ฉีดจมูกมากเกินไป การใช้ยาสูบ บุหรี่ เป็นโรค Sjogren ‘s syndrome (โรคภูมิต้านทานผิดปกติที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายโจมตีเซลล์ที่สร้างเมือกของจมูก ตา และปาก ส่งผลให้เกิดอาการแห้ง) โรคจมูกอักเสบตีบ (ภาวะเรื้อรังที่เกิดจากการก่อตัวของเปลือกหนาและแห้งในโพรงจมูก) สภาพห้องอุ่นหรือสภาพแวดล้อมที่ร้อน เดินทางโดยเที่ยวบินทางไกล ประสบสภาพฝุ่นละอองหนาแน่น Wegener’s granulomatosis (ภาวะที่ทำให้เกิดการอักเสบของเนื้อเยื่อต่างๆ รวมทั้งหลอดเลือด) วัณโรค โรคเรื้อน อายุมากขึ้น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ หรือเกิดจากการสมานแผลหลังการทำศัลยกรรมจมูก อย่างไรก็ดี ซึ่งหากมีอาการจมูกแห้ง คอแห้ง แล้วก็ต้องรู้วิธีรับมือ ไม่ปล่อยปละละเลยจนทำให้เกิดปัญหาสุขภาพอื่นๆ ตามมา
อย่างไรก็ตาม อาการโพรงจมูกแห้ง แสบ เมื่อเป็นแล้วไม่รักษา อาจทำให้เกิดความผิดปกติต่อไปนี้ตามมาคือ เกิดการระคายเคือง อาการคันในโพรงจมูก เกิดสะเก็ด เลือดกำเดาไหล หายใจลำบากจากเมือกที่แห้งแข็งเป็นก้อน
เกร็ดสุขภาพ : จมูกมีหน้าที่ปรับอากาศให้อุ่นและชื้นขึ้นก่อนอากาศที่หายใจเข้าไปจะลงไปสู่ทางเดินหายใจส่วนล่าง ได้แก่ หลอดลม และปอด โดยอาศัยการเพิ่มพื้นที่ผิวของเยื่อบุจมูกในการให้น้ำและความร้อนแก่อากาศที่หายใจเข้าไป ซึ่งการเพิ่มพื้นที่ผิวของเยื่อบุจมูก ก็จะทำให้เยื่อบุจมูกบวมขึ้น ทำให้มีอาการคัดจมูกมากขึ้น นอกจากนั้นเมื่อหายใจเอาอากาศที่เย็นและแห้ง จะมีการสูญเสียความร้อนจากเยื่อบุจมูก ทำให้อุณหภูมิของเยื่อบุจมูกลดลง อุณหภูมิที่ลดลงของเยื่อบุจมูกสามารถกระตุ้นเส้นประสาทภายใต้เยื่อจมูกได้ ซึ่งทั้งเส้นเลือดและต่อมสร้างน้ำมูกก็มีเส้นประสาทมาเลี้ยงด้วย ทำให้เกิดอาการคัน จาม คัดจมูก น้ำมูกไหลได้
วิธีรักษาอาการโพรงจมูกแห้ง
โพรงจมูกแห้งสามารถเยียวยาได้ด้วยตนเองที่บ้าน ดังวิธีต่อไปนี้
1. การใช้เครื่องทำความชื้น
เครื่องทำความชื้นสามารถช่วยบรรเทาอาการโพรงจมูกแห้งได้เพราะความชื้นช่วยให้โพรงจมูกชุ่มชื้น จึงบรรเทาอาการคัดจมูกและช่วยให้การหายใจเข้าออกผ่านรูจมูกได้ดี เครื่องทำความชื้นสามารถแทนที่ความชื้นที่สูญเสียไปเนื่องจากเครื่องปรับอากาศในบ้านและที่ทำงาน ทั้งนี้ความชื้นที่เหมาะสมควรอยู่ในช่วง 30-50%
2. สูดดมไอน้ำ
ผู้ที่ไม่มีเครื่องทำความชื้นสามารถสร้างความชุ่มชื้นให้โพรงจมูกแห้งได้โดยการหายใจเอาไอน้ำจากสิ่งเหล่านี้ กระติกน้ำร้อน อาบน้ำอุ่น เข้าเซาว์น่า อย่างไรก็ตาม การหายใจเอาไอน้ำเข้าไป ต้องระวังไม่ให้น้ำร้อนลวก
3. รักษาความชุ่มชื้น
การดื่มน้ำน้อยเกินไปอาจทำให้เนื้อเยื่อของร่างกายแห้ง รวมทั้งเนื้อเยื่อภายในโพรงจมูก โดยมีข้อเสนอแนะว่าวิธีที่ดีที่สุดที่จะดื่มน้ำให้เพียงพอคือการดื่มเมื่อใดก็ตามที่รู้สึกกระหายน้ำ ยกเว้นเมื่อต้องออกกำลังกายอย่างหนักเป็นพิเศษ
4. น้ำเกลือพ่นจมูก
สเปรย์จมูกน้ำเกลือสามารถช่วยบรรเทาโพรงจมูกแห้ง สเปรย์น้ำเกลือเมื่อพ่นเข้าจมูกแล้วจะช่วยปรับปรุงการไหลเวียนของเสมหะและขจัดสิ่งระคายเคือง เช่น ฝุ่น สิ่งสกปรก และละอองเกสร ก่อนที่จะมีโอกาสทำให้เกิดการอักเสบ นอกจากจะซื้อหาได้ทั่วไปแล้ว อีกทางหนึ่งก็ทำน้ำเกลือที่บ้านโดยใช้เกลือที่ไม่เสริมไอโอดีน ซึ่งไม่ควรมีสารป้องกันการจับตัวเป็นก้อนเนื่องจากจะทำให้ระคายเคืองช่องจมูก ผงฟู น้ำกลั่น 8 ออนซ์ หรือ 1 ถ้วยตวง หรือใช้น้ำประปาที่ต้มนาน 3-5 นาที ปริมาณเท่ากันก็ได้ เตรียมได้โดยผสมเกลือ 3 ช้อนชา กับเบกกิ้งโซดา 1 ช้อนชา แล้วตักส่วนผสม 1 ช้อนชาลงในน้ำที่เตรียมไว้ คนให้ละลาย แล้วเทลงในขวดสเปรย์ เวลาใช้งานให้เอียงศีรษะไปข้างหน้า หายใจเข้าช้าๆ ทางจมูก และฉีดสารละลาย 1-2 ครั้ง ในจมูกแต่ละรู
5. การใช้น้ำเกลือล้างจมูก
น้ำเกลือสามารถขจัดสิ่งระคายเคืองและทำความสะอาดโพรงจมูกได้ โดยใช้หลอดฉีดยาฉีดน้ำเกลือไปล้างในโพรงจมูกแห้ง วิธีทำคือ เอนตัวลงเหนืออ่าง มองลงไปในอ่าง เอียงศีรษะไปทางซ้ายโดยให้แก้มซ้ายขนานกับอ่างล้างหน้า วางหลอดฉีดยาไว้ในรูจมูกด้านขวา หายใจทางปากตามปกติ บีบเบาๆ หรือเทน้ำเกลือประมาณครึ่งหนึ่งลงในรูจมูกขวา สารละลายควรไหลออกจากรูจมูกอีกข้างหนึ่งหลังจากผ่านไปไม่กี่วินาที บ้วนสารละลายที่ระบายออกทางปาก พ่นลมหายใจทางจมูกเบาๆ เพื่อไล่สิ่งตกค้าง แล้วทำซ้ำขั้นตอนดังกล่าวกับรูจมูกตรงข้าม หรือไม่สะดวกก็หาซื้อที่ล้างจมูกสำเร็จรูปมาใช้ (ดูที่ล้างจมูกแบบไหนดี ? เพิ่มเติมได้เลย)
โพรงจมูกแห้งแค่ไหนถึงควรไปพบแพทย์ ?
ในบางครั้ง (แต่โอกาสน้อยมาก) ที่อาการโพรงจมูกแห้ง แสบ อย่างต่อเนื่องสามารถบ่งบอกถึงภาวะสุขภาพที่ร้ายแรงได้ เช่น Sjogren’s syndrome เป็นความผิดปกติของภูมิคุ้มกันที่ส่งผลต่อต่อมที่หลั่งของเหลว เช่น น้ำตาและน้ำลาย ทำให้ตาและปากแห้ง และอาจส่งผลต่อจมูกและส่วนอื่นๆ ของร่างกายด้วย หรืออาจเป็นโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ ซึ่งภาวะนี้ทำให้เยื่อบุโพรงจมูกหดตัวและมีเปลือกแห้งหนาและก่อตัวขึ้นภายในจมูก เกิดภาวะแทรกซ้อนได้แก่ การสูญเสียกลิ่น เลือดกำเดาไหล และการติดเชื้อ ดังนั้นหากโพรงจมูกแห้งมากหรือเรื้อรังบ่อยๆ ควรไปพบแพทย์
เกร็ดสุขภาพ : บางคนเมื่อสัมผัสกับอากาศที่เย็นและแห้งจากเครื่องปรับอากาศ อาจมีอาการคัดจมูก คัน จาม น้ำมูกไหล โพรงจมูกแห้งหรือแสบจมูก ขณะที่คนบางคนไม่มีอาการดังกล่าว คนประเภทแรกมักป่วยด้วยโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ ซึ่งเยื่อบุจมูกมีความไวต่อสิ่งกระตุ้นทั้งหลายมากผิดปกติ จะมีปฏิกิริยาตอบสนองต่ออากาศที่เย็นและแห้งจากเครื่องปรับอากาศมากกว่าคนปกติ สาเหตุที่ทำให้เยื่อบุจมูกของผู้ป่วยมีความไวต่ออากาศที่แห้งและเย็นมากกว่าคนปกติ เชื่อว่าน่าจะเกิดจากความสามารถของเยื่อบุจมูกในการปรับอากาศให้อุ่นและชื้นของคนทั้ง 2 กลุ่มไม่เท่ากัน กล่าวคือ ผู้ป่วยที่มีความไวของจมูกต่ออากาศที่เย็นและแห้งมากกว่าปกติ ไม่สามารถชดเชยการสูญเสียน้ำและความร้อนขณะสัมผัสกับอากาศที่แห้งและเย็น ทำให้เกิดการบาดเจ็บของเยื่อบุจมูก ขณะที่คนปกติซึ่งไม่มีความไวต่ออากาศที่เย็นและแห้ง อาจมีน้ำและความร้อนเพียงพอที่จะปรับอากาศให้อุ่นและชื้นขึ้นได้ ขณะสัมผัสกับอากาศที่เย็นและแห้ง ทำให้เยื่อบุจมูกของกลุ่มคนดังกล่าวไม่มีปฏิกิริยาต่ออากาศที่แห้งและเย็น สำหรับโรคภูมิแพ้ลองเลือกวิตามินซีเกาหลี รีวิว 7 ยี่ห้อมาทดลองกินกันดู
ด้วยสภาพอากาศที่ร้อนของเมืองไทย ทำให้คนทำงานส่วนใหญ่ต้องทำงานโดยสัมผัสอากาศที่แห้งและเย็นจากเครื่องปรับอากาศมากขึ้นและนานขึ้นเรื่อยๆ ทุกวัน ซึ่งวิธีการป้องกันการอักเสบของเยื่อบุจมูกในสำนักงานก็อาจจะต้องเปิดเครื่องปรับอากาศหรือพัดลมให้ถูกสุขลักษณะ กรณีเปิดเครื่องปรับอากาศ ควรตั้งอุณหภูมิของเครื่องปรับอากาศให้สูงกว่า 25 องศาเซลเซียส เพื่อไม่ให้อากาศเย็นจนเกินไป ในกรณีที่ใช้พัดลม ไม่ควรเปิดเบอร์แรงสุด และควรให้พัดลมส่ายไปมา ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสอากาศจากเครื่องปรับอากาศหรือพัดลมโดยตรง ที่สำคัญไม่ควรเปิดเครื่องปรับอากาศหรือพัดลมจ่อตัว เพียงเท่านี้ก็สามารถบรรเทาอาการโพรงจมูกแห้งในสำนักงานได้แล้ว
อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : medicalnewstoday.com, medicinenet.com
Featured Image Credit : freepik.com/cookie_studio
ติดตามเราได้ที่ … เฟสบุ๊ค : เกร็ดสุขภาพ
